Ўзбекистонда тезюрар поездларда йўловчиларни ташиш тарифларини давлат томонидан тартибга солиш амалиётидан воз кечилади. Бу ҳақда “Ўзбекистон Республикаси темир йўл транспорти соҳасини тубдан ислоҳ қилиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 329-сонли Президент қарори қабул қилинди.

Қарорга кўра, “Ўзбекистон темир йўллари” акциядорлик жамияти ва унинг таркибидаги корхоналар негизида 2024 йил 1 январгача қуйидагилар ташкил этилади:

йўл хўжалиги, электр таъминоти, сигналлаштириш ва алоқа, локомотив хўжалиги, ягона диспетчерлик маркази ва юк стансиялари иш фаолиятини таъминлаш бўйича “Темирйўлинфратузилма” АЖ;
юк ташиш хизматларини амалга ошириш, юк вагон ва контейнер хўжалигини сақлаш ва ривожлантириш, мултимодал “эшикдан эшиккача” ташувларни йўлга қўйиш, логистика марказлари ва терминалларини ташкил этиш бўйича “Темирйўлкарго” АЖ;
юқори тезликда ҳаракатланувчи электропоездларда йўловчиларни ташиш хизматини кўрсатиш бўйича "Темирйўлекспресс" АЖ;
"Ўзтемирйўлйўловчи" АЖ таркибида вокзаллар фаолиятини таъминлаш бўйича “Темир йўл вокзаллари” МЧЖ ва шаҳар атрофида йўловчилар ташиш бўйича “Шаҳар атрофида йўловчи ташиш” МЧЖ;
болалар оромгоҳлари, соғлиқни сақлаш, маданий-маърифий ва спорт объэктларини сақлаш бўйича “Темир йўл ижтимоий хизматлар” муассасаси.
Темир йўлда юкларни маҳаллий, экспорт ва импорт йўналишларида ташиш тарифларига тақдим этилган чегирмалар 2024 йил 1 январдан бекор қилинади ҳамда уларни фақат Вазирлар Маҳкамаси қарори билан тақдим этиш тартиби жорий этилади (икки ёки ундан кўп хорижий мамлакатларнинг темир йўл маъмуриятлари билан келишувларга асосан тақдим этилган чегирмалар бундан мустасно).

2023 йил 1 декабргача темир йўлларда юкларни ташиш тарифларига тақдим этиладиган чегирмалар рўйхати тасдиқланади.

2024 йил 1 январдан юк вагонлари ва контейнерларни тақдим этиш ҳамда юқори тезликда ҳаракатланадиган ва тезюрар поездларда йўловчиларни ташиш хизматлари тарифларини давлат томонидан тартибга солиш амалиётидан воз кечилади ва уларни бозор тамойиллари асосида тартибга солиш механизмига ўтилади.

2025 йил 1 январдан маҳаллий йўналишларда йўловчиларни ташиш хизматларини (юқори тезликда ҳаракатланадиган ва тезюрар поездларда йўловчиларни ташиш бундан мустасно) кўрсатишдан кўрилган зарарлар, шунингдек, Вазирлар Маҳкамаси қарорлари билан темир йўл транспортида юк ташиш хизматларига берилган чегирмалар Давлат бюджети ҳисобидан компенсация қилинади.

2027 йил 1 январгача темир йўл транспорти хизматларини кўрсатувчи корхоналар томонидан олиб кириладиган ортиш-тушириш ишлари учун мўлжалланган механизм ва ускуналарга божхона божининг нол ставкаси қўлланилади.

2026 йил 1 январгача “Ўзбекистон темир йўллари” АЖ ва унинг таркибидаги корхоналарга ўзаро тўғридан-тўғри шартномалар асосида товарларни сотиш, ижарага бериш, харид қилиш, етказиш, иш (хизмат)ларини бажаришга рухсат берилади.

Узун туман адлия бўлими юридик
хизмат кўрсатиш маркази бошлиғи У.Донияров

Манба

Янги Ўзбекистон

Жорий йил 11-октябр куни Узун туман адлия бўлими Юридик хизмат кўрсатиш маркази бошлиғи У.Донияров ҳамда бош юристконсулти Р.Аллаяровлар томонидан Узун тумани "Серҳаракат" маҳалла фуқаролар йиғини ходимлари ва фуқаролари билан “Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023-йил 11-сентябр кунги 158-сонли “Ўзбекистон -2023” стратегияси ҳақида”ги Фармони ҳамда ПҚ-300-сонли “Ўзбекистон-2030” стратегиясини 2023-йилда сифатли ва ўз вақтида амалга ошириш ччора-тадбирлари тўғрисида”ги қарорининг мазмун-моҳиятини тушунтириш бўйича тасдиқланган иш режасига асосан навбатдаги тарғибот тадбири ўтказилди.

Ўтказилган тарғибот тадбири давомида, Узун туман адлия бўлими Юридик хизмат кўрсатиш маркази бошлиғ И У.Донияров ва бош юристконсулти Р.Аллаяровлар Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт стратегиясида конституциявий ислоҳотни ҳаётга изчил тадбиқ этиш, халқаро майдонда глобал ва минтақавий муоммаларнинг ечими, иқтисодий, молиявий ва гуманитар ташкилотлардаги фаолиятини янада кучайтириш, минтақадаги иқлим, экология, терроризм, коррупция, миграция, ёшлар масалалари, ҳуқуқ дахлсизлигини ишончли ҳимоя қилиш, маънавият, камбағаллик каби глобал муаммоларни ҳал этиш борасида халқаро ҳамкорликни янги босқичга кўтаришга хизмат қилиши ҳақида батафсил тушунчалар бериб ўтишди.

Узун туман адлия бўлими Юридик хизмат кўрсатиш
маркази бош юристконсулти Р.Аллаяров

Камситишлар деганда нимани тушунамиз, камситиш тушунчаси қандай, мисол тариқасида келтирсак, бошқа миллат вакили, бошқа ҳудуддан кўчиб келиб ишга жойлашди, ўша жойда эса бир хил миллат вакиллари ишлашади, табиийки инсон ҳарактери ҳар хил ва айрим  инсонларда шундай характерда бўладики, тушунчаси пастлигидан бошқа миллат вакилига бошқача назар билан қараш унга иш ҳажмини кўп бериш ва бошқа усулларда чекловлар бериб бошлайди, аслида эса бу мумкин эмас.  

Жумладан, 4 модда 2 хатбошисида, Меҳнат ва машғулотлар соҳасида камситиш тақиқланади. Жинси, ёши, ирқи, миллати, тили, ижтимоий келиб чиқиши, мулкий ҳолати ва мансаб мавқеи, яшаш жойи, динга бўлган муносабати, эътиқоди, жамоат бирлашмаларига мансублиги, шунингдек ходимларнинг ишчанлик сифатлари ва меҳнати натижалари билан боғлиқ бўлмаган бошқа жиҳатларига қараб меҳнат ва машғулотлар соҳасида бирор-бир тўғридан-тўғри ёки билвосита чекловлар белгилаш, худди шунингдек бирор-бир тўғридан-тўғри ёки билвосита имтиёзлар бериш камситишдир деб белгилаб қўйилган.

Камситиш деб нималар ҳисобланмайди, бунда, Меҳнат ва машғулотлар соҳасида ходимларнинг ҳуқуқларини меҳнатнинг муайян турига хос бўлган талаблар ёки юқорироқ ижтимоий ҳимояга муҳтож бўлган шахслар (оилавий вазифаларни бажариш билан банд бўлган шахслар, вояга етмаганлар, ногиронлиги бўлган шахслар, ҳомиладор аёллар ва бошқалар) тўғрисидаги алоҳида ғамхўрлик билан боғлиқ ҳолда асосланган тарзда фарқлаш, истисно этиш, уларга афзаллик бериш, шунингдек уларни чеклаш камситиш деб ҳисобланмайди деб белгиланган.

Фуқаролар ўзини камчитилган деб  ҳисоблаганда қандай йўл тутиши керак, бунда  меҳнат ва (ёки) машғулотлар соҳасида ўзини камситилган деб ҳисоблаган шахс камситилиш факти устидан белгиланган тартибда шикоят қилиши, шу жумладан камситишни бартараф этиш ҳамда ўзига етказилган моддий зарарнинг ўрнини қоплаш ва маънавий зиённинг компенсация қилиниши тўғрисидаги ариза билан судга мурожаат қилиши мумкин ва ушбу жумлалар 4 моддада батафсил белгилаб берилган.

Узун тумани адлия бўлими юридик хизмат

кўрсатиш маркази бош юристконсульти А.Турсунов

МК 65-моддасига кўра, жамоа шартномаси ташкилотда ёки якка тартибдаги тадбиркорда якка тартибдаги меҳнатга оид муносабатларни ва улар билан бевосита боғлиқ бўлган ижтимоий муносабатларни тартибга солувчи ҳамда ходимлар томонидан ўз вакиллари орқали ва иш берувчи томонидан тузиладиган меҳнат тўғрисидаги ҳуқуқий ҳужжатдир..

МК 80-моддасига кўра эса, жамоа келишуви якка тартибдаги меҳнатга оид муносабатларни ва улар билан бевосита боғлиқ бўлган ижтимоий муносабатларни тартибга солувчи, ходимлар учун ҳудудий, тармоқ ва республика даражаларида тарафларнинг меҳнат шароитларини, бандликни ҳамда ижтимоий кафолатларни белгилашга доир мажбуриятларини ўз ичига олган, ходимлар ва иш берувчиларнинг ижтимоий-иқтисодий манфаатларини келишиб олиш мақсадида тузиладиган меҳнат тўғрисидаги ҳуқуқий ҳужжатдир.

Бу икки тушунчанинг қуйидаги белгиларига кўра асосий фарқларини таҳлил қиламиз:

1. Субъектларига кўра:

Жамоа шартномаси, бир тарафдан, ходимлар томонидан касаба уюшмалари ёки ўзлари ваколат берган бошқа вакиллик органлари орқали, иккинчи тарафдан — бевосита ишберувчи ёки у ваколат берган вакиллар томонидан тузилади . Яъни фақат бипартизм шаклида яъни икки тарафлама тузилади.

Жамоа келишувлари музокараларда иштирок этаётган тарафларнинг келишувига мувофиқ икки тарафлама ва уч тарафлама бўлиши мумкин. Келишувни тузиш вақтида учинчи тараф сифатида ижро этувчи ҳокимият органи иштирок этиши мумкин. Яъни икки тарафлама ёки 3 тарафлама (трипартизм) бўлиши мумкин.

2. Амал қилиш доирасига кўра:

Жамоа шартномаси иш берувчига ва мазкур корхонанинг барча ходимларига, шу жумладан жамоа шартномаси кучга кирганидан кейин ишга қабул қилинган шахсларга ҳам татбиқ этилади. Яъни жамоа шартномаси фақатгина у қабул қилинган корхона ҳудудидагина амал қилади.

Тартибга солинадиган муносабатлар соҳаси, ҳал қилиниши лозим бўлган масалаларнинг хусусиятларига қараб бош, тармоқ ва ҳудудий (минтақавий) жамоа келишувлари тузилиши мумкин. Демак, жамоа келишувининг амал қилиш доираси кенг ҳисобланади. У турига қараб бутун Республика ҳудуди бўйича (Бош келишув), муайян тармоқ ходимлари учун (Тармоқ келишуви) ва маълум бир ҳудуд  (вилоят, туман) бўйлаб (Ҳудудий (минтақавий) келишувлар) амал қилади.

3. Мазмунига кўра:

Бу икки тушунча мазмунига кўра бир-бирига жуда ўхшаш бўлсада, жамоа шартномалари мазмунига кўра жамоа келишувларидан кенгроқ бўлиши ҳам мумкин. Чунки корхона о'зининг молиявий ҳолатидан келиб чиқиб, жамоа шартномасида жамоа келишувида назарда тутилган кафолатларданда зиёдроқ кафолатларни белгилаши мумкин (лекин камайтириши мумкин эмас).

Узун тумани Адлия бўлими Юридик марказ

Бош юрис консулти Б.Отамуродов

Манба: Меҳнат ҳуқуқи.

Бугун ўтказилган сайёр судда туман прокурори ўринбосари Ғ.Исмоилов, Жиноят ишлари бўйича Узун тумани суди раиси О. Жуманов, ИИБ бошлиғи ўринбосари А.Номозов ва туман Пробация катта инспектори, майор Э.Шаймардоновлар иштирок этишди.

Узун тумани Пробация гуруҳи ҳисобида 217 нафар маҳкум жазо муддатини ўтаётган бўлиб, шундан 72 нафари озодликдан чеклаш, 84 нафари ахлоқ тузатиш жазосини ўтаётганлар, 27 нафари муаян ҳуқуқдан маҳрум қилинганлардир.

Бугунги сайёр судда пробация рўйхатида турувчи 90 нафар жазо муддатини ўтаётганлар қатнашди. 

Жиноят кодексининг 73-моддаси (жазони ўташдан муддатидан илгари шартли равишда озод қилиш)га асосан тузалиш йўлига ўтган, қилмишидан чин кўнгилдан пушаймон бўлган, меҳнатга ижобий ёндашиб, жазони ўташ тартиби ва қоидаларига қатъий амал қилиб келаётган 15 нафар махкумлар жазодан ўташдан муддатидан илгари шартли равишда озод этилдилар. Бу орқали ҳукуматимиз томонидан ғамхўрлик кўрсатилаётган маҳкумлар жамиятнинг соғлом муҳитига қайтиб, оиласи бағрида муносиб ҳаёт кечириши учун берилган бу имкониятдан унумли фойдаланишларига ишонч билдирилди.

Судни чекловларига амал қилмаганлиги учун 2 нафар назоратда турган шахслар суд томонидан ўрнатилган таъқиқ ва чекловларни мунтазам бузиб келганлиги сабабли уларга нисбатан тўпланган хужжатлар асосан озодликдан чеклаш жазоси озодликдан махрум қилиш жазосига алмаштирилди.

Nуман прокурори ўринбосари Ғ.Исмоилов,ИИБ бошлиғи ўринбосари А.Номозовлар томонидан махкумлар билан қайта жиноят ва ҳуқуқбузарликлар содир этмаслик бўйича профилактик суҳбатлар олиб борилди.

Узун тумани ахборот хизмати